Gần đây, Tổng thống Lại Thanh Đức đã trả lời phỏng vấn của tạp chí tin tức Nhật Bản “Nikkei Asia”, trả lời câu hỏi của giới truyền thông về các chủ đề như Đài Loan-Nhật Bản, Đài Loan-Mỹ, quan hệ giữa hai bờ eo biển, ngành công nghiệp bán dẫn và tình hình kinh tế - thương mại quốc tế. Tạp chí Nikkei Asia đã đăng tải bài viết về các nội dung nói trên vào ngày 13/5.
Mở đầu cuộc phỏng vấn, Tổng thống cảm ơn Chính phủ, Quốc hội, xã hội và khu vực tư nhân Nhật Bản lâu nay vẫn luôn ủng hộ Đài Loan. Cho dù là Thủ tướng đương nhiệm Shigeru Ishiba hay các thủ tướng trước đó như Thủ tướng Shinzo Abe, Yoshihide Suga và Fumio Kishida đều ủng hộ Đài Loan mạnh mẽ, người dân Đài Loan và Nhật Bản đều dành tình cảm rất sâu sắc cho nhau. Tổng thống hy vọng thông qua cuộc phỏng vấn lần này sẽ tăng cường quan hệ song phương giữa Đài Loan và Nhật Bản, tình cảm giữa người dân hai nước sẽ ngày càng sâu sắc hơn và có nhiều cơ hội hợp tác trong tương lai, thúc đẩy Đài Loan và Nhật Bản cùng phát triển thịnh vượng.
Trao đổi về vấn đề thương mại tự do và chính sách thuế quan, Tổng thống chỉ ra rằng trong vài thập kỷ qua, nền kinh tế tự do của phương Tây do Mỹ dẫn đầu thực sự đã mang lại sự thịnh vượng kinh tế và ổn định chính trị cho Đài Loan và Nhật Bản.
Cuộc khủng hoảng lớn nhất hiện nay là việc Trung Quốc lợi dụng hệ thống thương mại tự do để sao chép, làm giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, thậm chí chính phủ Trung Quốc còn trợ cấp để bán phá giá các sản phẩm trên toàn thế giới. Nhiều quốc gia, bao gồm Nhật Bản và Đài Loan đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nếu tình trạng thương mại không công bằng này không được giải quyết, e rằng sẽ ảnh hưởng đến ổn định xã hội và sự thịnh vượng kinh tế mà chúng ta đã dày công xây dựng trong vài thập kỷ qua, thậm chí phá hủy một số giá trị mà chúng ta theo đuổi. Việc Mỹ sẵn sàng đối mặt với tình trạng thương mại không công bằng trong giai đoạn này đáng để chúng ta tiếp tục quan sát và hỗ trợ nếu cần thiết.
Tổng thống nhấn mạnh rằng kế hoạch chiến lược quốc gia của Đài Loan là “Thành lập và phát triển tại Đài Loan, mở rộng ra toàn cầu và tiếp thị trên toàn thế giới”. Việc Mỹ áp mức thuế 32% đối với Đài Loan chắc chắn là một thách thức rất lớn, nhưng chúng tôi sẵn sàng xem xét nghiêm túc và tìm ra cơ hội trong thách thức này để hoàn thiện hơn kế hoạch chiến lược của Đài Loan.
Trong những năm qua Đài Loan đã chuyển hướng đầu tư sang Nhật Bản, Đông Nam Á, châu Âu và Mỹ, trong đó, Mỹ là là điểm đến lớn nhất cho đầu tư nước ngoài của Đài Loan vào năm ngoái, chiếm khoảng 40%. Mặc dù vậy, chỉ có 23,4% sản phẩm của Đài Loan được xuất khẩu sang Mỹ, 76,6% sản phẩm xuất khẩu sang các thị trường ngoài Mỹ.
Tổng thống nhấn mạnh trong bối cảnh hiện nay, Đài Loan hy vọng sẽ tăng cường hợp tác với Nhật Bản, đặc biệt là mong muốn Nhật Bản ủng hộ Đài Loan gia nhập “Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương” (CPTPP).
Đài Loan cũng hy vọng ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế (EPA) với Nhật Bản để quan hệ kinh tế, thương mại giữa hai bên ngày càng chặt chẽ hơn và đầu tư có thể phát triển hơn nữa. Chúng tôi cũng hy vọng tăng cường mối quan hệ với EU và các khu vực khác. Đài Loan đang đề xuất “Sáng kiến đối tác chuỗi cung ứng dân chủ trong ngành bán dẫn toàn cầu”. Chất bán dẫn là một chuỗi sinh thái, ví dụ Nhật Bản có vật liệu, thiết bị và công nghệ, Mỹ có lợi thế về thiết kế và tiếp thị IC, Đài Loan mạnh về sản xuất và Hà Lan phụ trách thiết bị. Do đó, chúng tôi hy vọng có thể sử dụng lợi thế sản xuất của Đài Loan để kết nối các nước dân chủ và thiết lập chuỗi cung ứng bán dẫn không phụ thuộc vào Trung Quốc, đảm bảo để thế giới phát triển thịnh vượng hơn nữa trong tương lai, đồng thời đảm bảo thương mại tự do có thể tiếp tục hoạt động mà không bị ảnh hưởng bởi tình trạng bán phá giá.
Tổng thống cho biết Đài Loan hy vọng sẽ ký Hiệp định Đối tác Kinh tế (EPA) với Nhật Bản, giống như Đài Loan đã ký Sáng kiến Mỹ-Đài Loan về Thương mại Thế kỷ 21 và Đối thoại Đối tác Kinh tế Thịnh vượng với Mỹ, “Hiệp định Quan hệ Đối tác Thương mại Tăng cường" với Vương quốc Anh, hiệp định tương tự hoặc Bản ghi nhớ với Canada và Australia để các sản phẩm của Đài Loan có thể được tiếp thị trên toàn thế giới.
Đối mặt với việc Trung Quốc gia tăng sức ép khi Đài Loan đăng ký gia nhập CPTPP hoặc đàm phán ký kết EPA với Nhật Bản, Tổng thống cho biết việc ký kết Hiệp định thương mại song phương giữa Đài Loan và Nhật Bản sẽ giúp thúc đẩy sự phát triển kinh tế và thịnh vượng của cả hai nước. Nếu Đài Loan gia nhập CPTPP sẽ giúp thúc đẩy sự tiến bộ và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Tổng thống mong muốn các nước đồng minh sẽ hỗ trợ Đài Loan một cách mạnh mẽ.
Tổng thống cho biết mức thuế 32% là thách thức rất nghiêm trọng đối với Đài Loan và Đài Loan phải đối mặt một cách nghiêm túc. Cách tiếp cận của chúng tôi không phải là đối đầu mà là giảm thuế quan thông qua đàm phán. Chúng tôi cũng nhất trí mua sắm, đầu tư và giải quyết các rào cản thương mại phi thuế quan cũng như vấn đề rửa xuất xứ nhằm giảm thâm hụt thương mại giữa Đài Loan và Mỹ.
Tổng thống đề cập rằng có hai loại hàng hóa chính mà Đài Loan xuất khẩu sang Mỹ. Nhóm thứ nhất là sản phẩm công nghệ thông tin và truyền thông, nhóm thứ hai là linh kiện điện tử, chiếm 65,4% hàng hóa Đài Loan xuất khẩu sang Mỹ. Đây chính là những thứ mà nước Mỹ cần, chứ không phải những sản phẩm cuối cùng như cốc, bàn hay những tấm đệm. Những gì Đài Loan bán cho Mỹ là những mặt hàng mà các công ty phát triển trí tuệ nhân tạo của Mỹ như NVIDIA, AMD, Amazon, Google và Apple cần, là các sản phẩm công nghệ cần thiết để Mỹ tái công nghiệp hóa trong tương lai và trở thành trung tâm trí tuệ nhân tạo của thế giới. Ngoài ra, Đài Loan cũng sẵn sàng tăng ngân sách quốc phòng và mua sắm quân sự. Đài Loan quyết tâm tự bảo vệ mình và mong muốn hợp tác với các nước đồng minh để đảm bảo hòa bình và ổn định trong khu vực, đây cũng chính là điều mà Tổng thống Trump mong đợi.
Tổng thống cho biết cộng đồng quốc tế quan tâm đến Đài Loan và ủng hộ hòa bình, ổn định ở eo biển Đài Loan vì Đài Loan nằm ở chuỗi đảo thứ nhất của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Nếu Đài Loan không được bảo vệ, tham vọng bành trướng của Trung Quốc sẽ ngày càng lớn hơn, ảnh hưởng đến trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.
Tổng thống cho biết việc đầu tư của TSMC vào Nhật Bản, châu Âu và Mỹ là hoạt động kinh tế, thương mại và đầu tư bình thường. Đài Loan là một quốc gia dân chủ và là một xã hội pháp quyền. Vì vậy, nếu các công ty Đài Loan có nhu cầu đầu tư vào các nơi trên thế giới dựa trên nhu cầu kinh doanh, về nguyên tắc Chính phủ sẽ hỗ trợ, miễn là không gây tổn hại đến lợi ích quốc gia. Tổng thống cho biết sức mạnh của TSMC sẽ không bị suy yếu khi đầu tư vào Mỹ. Ông nhấn mạnh Đài Loan có lợi thế trong sản xuất chất bán dẫn và sẵn sàng hợp tác với các nước dân chủ để thúc đẩy giai đoạn phát triển thịnh vượng tiếp theo của thế giới.
Tổng thống tin rằng về phía Đài Loan, tình hình của Đài Loan khác với các quốc gia khác vì luôn phải đối mặt với mối đe dọa trực tiếp từ Trung Quốc. Dã tâm của Trung Quốc đối với Đài Loan chưa bao giờ thay đổi. Gần đây, các cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc không chỉ diễn ra ở eo biển Đài Loan mà còn ở biển Hoa Đông, biển Nam Hải (biển Đông), thậm chí cả biển Nhật Bản, cũng như khu vực xung quanh Hàn Quốc và Australia. Đài Loan, Nhật Bản, Australia và Philippines đều là những quốc gia dân chủ, lâu nay vẫn luôn theo đuổi các giá trị phổ quát như dân chủ, tự do và nhân quyền. Đây là điều quan trọng nhất.
Trong nhiều thập kỷ, Mỹ đã hỗ trợ Đài Loan trên nhiều phương diện như quốc phòng, an ninh quốc gia và ứng phó với mối đe dọa từ Trung Quốc dựa trên “Đạo luật Quan hệ Đài Loan” và “Sáu đảm bảo”. Đài Loan cũng được hưởng lợi trực tiếp hoặc gián tiếp từ Mỹ về mặt chính trị, dân chủ và thịnh vượng kinh tế. Vì vậy, lập trường của Đài Loan là hy vọng Mỹ sẽ tiếp tục mạnh mẽ và dẫn đầu thế giới.
Tổng thống nhấn mạnh Đài Loan là một quốc gia yêu chuộng hòa bình, mong muốn chung sống hòa bình và thịnh vượng cùng với Trung Quốc. Trong vài thập kỷ qua, sự phát triển kinh tế của Trung Quốc phần lớn là nhờ vào lượng đầu tư nước ngoài lớn nhất đến từ Đài Loan. Hàng năm, có 1-2 triệu người Đài Loan khởi nghiệp và đầu tư vào Trung Quốc, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và ổn định xã hội Trung Quốc. Ngoài ra, mỗi khi có thiên tai, người dân Đài Loan đều gây quỹ hỗ trợ nếu Trung Quốc cần. Vì vậy, chúng tôi hy vọng rằng Trung Quốc hãy nhìn nhận sự thật về sự tồn tại của Trung Hoa Dân Quốc, hiểu rằng người dân Đài Loan muốn tiếp tục sống một cuộc sống dân chủ, tự do và nhân quyền. Chúng tôi mong muốn trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau, hai bên có thể đối thoại thay cho đối đầu và trao đổi thay cho ngăn chặn.
Về những hành động mà Đài Loan có thể thực hiện để ứng phó với các mối đe dọa của Trung Quốc đối với an ninh khu vực, Tổng thống cho biết Kế hoạch hành động bốn trụ cột hòa bình của Đài Loan bao gồm tăng cường quốc phòng; tăng cường khả năng phục hồi kinh tế; sát cánh cùng các đồng minh như Nhật Bản, Mỹ và các nước dân chủ để phát huy sức mạnh răn đe và ngăn chặn Trung Quốc đưa ra những phán đoán sai lầm; trao đổi và hợp tác với Trung Quốc để đạt được hòa bình và thịnh vượng ở eo biển Đài Loan trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.
Tổng thống cho biết Đài Loan và Nhật Bản luôn quan tâm và hỗ trợ lẫn nhau, mối quan hệ giữa người dân Đài Loan và người dân Nhật Bản giống như người thân trong gia đình. Ngoài ra, hai nước cùng phải đối mặt với mối đe dọa từ chủ nghĩa độc tài và có sứ mệnh chung là bảo vệ các giá trị phổ quát như dân chủ, tự do và nhân quyền để duy trì hòa bình và ổn định khu vực. Tổng thống hy vọng Đài Loan và Nhật Bản sẽ có sự hợp tác toàn diện hơn trong tương lai, tăng cường hợp tác trong chuỗi công nghiệp bán dẫn và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào cuộc sống, bao gồm robot và máy bay không người lái, đồng thời cùng ứng phó với biến đổi khí hậu, v.v... Nhân dịp này, Tổng thống một lần nữa mời những người bạn tốt Nhật Bản đến thăm Đài Loan và tìm hiểu về Đài Loan. Người dân Đài Loan luôn hoan nghênh, chào đón những người bạn Nhật Bản.